KEMAL SÖBE
En büyük okul hayatın kendisidir. Önder Apo, bazen kendi ailesinden, çocukluğundan, çocukluk arkadaşlarından, kadına yaklaşımdan söz eder ve genel yaşamın hatalı, kusurlu olduğunu düşünür. Hayatın yanlış yaşanıldığını, insanlar arasındaki ilişkilerin insani olmadığını, yaşamın kaba maddiyattan ve bir pazardan ibaret olduğu sonucuna ulaşır. Yani mevcut sisteme karşı çıkış, çocukluk yıllarından itibaren başlar, devletin insanların hücrelerine kadar girdiğini, her insanın beyninde bir devlet olduğunu ve aslında erkeğin egemenliği altındaki ailenin devletin küçük bir modeli olduğunu keşfediyor. Dikkat edilirse, Önder Apo bütün iktidar ve egemenlikçi sistemlerin hepsine karşı çıkıyor, hayatı tarihsel ve güncel olarak derinlemesine tahlil ediyor, kadının iktidarın olduğu koşullarda ne hale getirildiğini ve nasıl bir yaşam içinde nasıl var olması ve ne gibi bir rol oynaması gerektiğini uzunca değerlendiriyor.
Yani insan yaşamını bütünlüklü ele alıyor. Yaşamın anlamlı olması doğal insanın yeniden şekillendirmesiyle mümkün olur. Anlamlı yaşam insanın değerli olduğu, özgür olduğu, insanın insana değer verdiği yaşamdır. Önder Apo, yaşamı doğru okuduğu için, iktidarcı güçlere karşı iyi bir şekilde ayakta duruyor, toplumu ve insanlığı geliştirdiği fikirler etrafında birleştiriyor. Yaşamı doğru okuyan ve yeni bir yaşamı geliştiren fikirler bütün iktidarcı güçlere meydan okuyor ve iktidarın meşru olmayan gücü hayatın meşru fikirleri karşısında yeniliyor. Önder Apo, devrimi bir iktidar olma durumu olarak değil, insanın sosyalleşmesi, insanlaşması olarak ele alıyor. Bundan dolayı reel sosyalizm devlet ve iktidara bulaştığı için yıkıldı, korkunç bir çürümüşlük ortaya çıktı. İnsan iktidar olma, sahip olma, güç olma zihniyetinden vazgeçmediği sürece insanlık adına hayatı doğru okuyamaz, yeni bir yaşamı kuramaz. Özgür ve yeni insan olmak iktidarın, gücün ve mülkün getirdiği ağırlıktan ve tutsaklıktan kurtulmakla olur.
Özgürlük sahip olma zihniyetinden vazgeçmekle olur. Yoksa şatafatlı, sadece maddiyata dayalı bir hayatı modern çağdaş köleler yaşar. İnsan doğal olarak doğuştan güzeldir. İnsan sonradan yapay olarak güzelleşmez. Kapitalizm insanı doğal güzel insan olmaktan çıkarmış yapmacık, yapay estetikle, kıyafetle, makyajla, boyayla, parayla, mülkle insanın güzel olabileceğini düşünen insan tipini oluşturmuş. Bu öyle bir insan tipiki tam olarak doğal insana düşman olan, güç olma yarışına giren, gösteriş hastası, İktidar sevdalısı ve maddiyata tapan ucubeleşmiş bir insan türüdür. Kendi türünün kasaplığını yapan insan türü ucube insan türüdür. Emperyalist savaşlar, sömürü, sınırlar insanların iktidar ve egemenlik için katledilmeleri ucubeleşmiş insan türünün yok açtığı sonuçlardır.
Hayatı doğru okumak insanlık için doğru, onurlu bir yaşam kavgacısı olmayı başarmış olmaktır. Önder Apo en zor koşullarda İmralı’da tecrit koşullarında emperyalizmi yeni fikirleriyle titretiyor. Demek ki hayatı en iyi okuyabilen Önder Apo’dur. İnsanlığın bütün sorunlarının çözümü için beynini patlatan Önder Apo’dur. İşte bundan dolayı Önder Apo halkların önderi olmayı başarmıştır. Tabi ki hayatı doğru okumak öyle kolay değildir. Hayatı doğru okumak sadece düşünsel bir durum değildir, iyi bir yaşam kavgacısı olmak, özgür yaşam arayışına girmektir, iyi bir araştırmacı olmaktır, kendini aşmakla yüce insani değerlerle buluşmakla bu mümkündür. Bir Derwiş gibi olmakla insan ancak hayatı doğru okuyabilir. Bu ise, insan sevgisine en derinliğine sahip olmakla olur.